Ceza İnfaz İndirimi Yasası (Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun) Kapsamı Nedir?
Kamuoyunda Af yasası olarak bilinen ceza infaz indirimi yasası’ nin ilk 10 maddelik kısmı 14/04/2020 tarihinde TBMM genel kurulunda kabul edildi.
Kısmi ve genel af çıkarma yetkisi Anayasa’ nın 87. Maddesinde düzenlenen “Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilânına karar vermek.” Hükmü ile TBMM Genel Kurulu’ na verilmiştir. Bu durumda kısmi ve genel af yasasının kabul edilebilmesi için üye tam sayısının 3/5 yani nitelikli çoğunluğunun kabul kararı aranmaktadır.
Özel af yetkisi ise yine Anayasa’ nın 104. Maddesinde münhasıran Cumhurbaşkanına verilmiştir. Anayasasının 104/16. Maddesinde “Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırır…” hükmü ile Cumhurbaşkanına sürekli hastalık veya sakatlık, kocama hallerinde hükümlünün cezasını hafifletebileceği veya ortadan kaldırma yetkisi verilmiştir.
Ceza infazında indirim yapılması ise, teknik anlamda bir af değil, hükmedilen cezanın ne kadarının hürriyeti bağlayıcı hapis cezası ile çekileceğini veya ne kadarının denetimli serbestlik olarak geçirilebileceğinin yasa ile düzenlenmesidir.
Bu durumda çıkacak yasa olağan TBMM kararı olup sonuç ve kapsam itibari ile af sonucunu doğurmaması kaydı ile kabulü için 3/5 nitelikli çoğunluk aranmaz. Bu durumda hükmedilen cezanı infazında indirim yapılmaktadır.
13/04/2020 tarihinde kabul edilen CEZA VE GÜVENLİK TEDBİRLERİNİN İNFAZI HAKKINDA KANUN (CGTİHK)’a göre değişen infaz süreleri (5275 sayılı CGTİHK 105/A maddesi gereği) Koşullu salıverilme için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken sürenin 4/5 ini ceza infaz kurumunda geçiren ve açık ceza infaz kurumunda veya çocuk eğitim evinde bulunan iyi halli hükümlülerin talebi halinde, cezalarının koşullu salıverilme tarihine kadar olan kısmının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infazına, ceza infaz kurumu idaresince hazırlanan değerlendirme raporu dikkate alınarak, hükmün infazına ilişkin işlemleri yapan Cumhuriyet başsavcılığının bulunduğu yer infaz hâkimi tarafından karar verilebilir.
Bu fıkra uyarınca denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infaz süresi üç yılı geçemez. Yani Denetimli Serbestlik süresinin tavanı 3 yıl olarak belirlenmiştir. Denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infazında koşullu salıverilme için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken sürenin (4/5)’ inin cezaevinde geçirilmesi gerekir. Yani koşullu salıverilmeye esas alınacak sürenin (1/2’nin) (1/5)’ni Denetimli Serbestlikte geçirilmesi mümkün olacaktır. Hükümlü Denetimli Serbestlikten en fazla üç yıl süre ile faydalanabilecektir.
(5275 sayılı CGTİHK 105/A-3 maddesi gereği) (3) Yukarıdaki fıkralarda düzenlenen infaz usulünden; a) Sıfır-altı yaş grubunda çocuğu bulunan kadın hükümlüler, b) Maruz kaldıkları ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatlarını yalnız idame ettiremeyen hükümlüler, koşullu salıverilme için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken sürenin beşte üçünü ceza infaz kurumunda geçirmeleri ve diğer şartları da taşımaları halinde yararlanabilirler. Ağır hastalık, engellilik veya kocama hâli, Adlî Tıp Kurumundan alınan veya Adalet Bakanlığınca belirlenen tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurullarınca düzenlenip Adlî Tıp Kurumunca onaylanan bir raporla belgelendirilmelidir. Bu fıkra uyarınca denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infaz süresi dört yılı geçemez. 0-6 yaş grubunda çocuğu bulunan kadın hükümlüler, ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatlarını yalnız idame ettiremeyenler, koşullu salıverilme için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken sürenin 3/5’ni cezaevinde geçirmelidir. Denetimli serbestlikten en fazla dört yıl süre ile faydalanabilecektir. (Ağır hastalık, engellilik veya kocama hâli, ATK’dan alınan veya Adalet Bakanlığınca belirlenen tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurullarınca düzenlenip Adli Tıp Kurumu’nun onayladığı bir raporla belgelendirilmelidir)
Örnek: Bu yeni yasanın yürürlüğe girmesinden sonra, Hükümlülerin cezalarında, (1/2) şartla tahliye indirimi ve (1/5) oranında nispi denetimli serbestlik indirimi uygulanacaktır. Bu yasadan sonra, cezası olan kişinin cezaevinde hiç yatmaz durumu ortadan kalkmış olacaktır. Yani hükümlü aldığı hapis cezasının %40’ını cezaevinde yatacaktır.
Örnek- 1: – 10 yıl hapis cezası olan, (İstisnaların dışında olan suçlardan ise) (1/2) şartla tahliye indirimi uygulanarak, – 10 yılın (1/2)si → 5 yıl, İnfaz kurumunda geçirmeleri gereken süre (4/5) olarak uygulanacak. 3 5 yıl’a → (1/5) denetimli serbestlik indirimi uygulanınca, 5 yılın (1/5)’i → 1 yıl eder. (Bu kişi 1 yıl denetimli serbestlikte kalacak) – 5 yıl – 1 yıl = 4 yıl ceza infaz kurumunda yatacaktır. (10 yıl cezası olan 4 yıl cezaevinde kalacaktır.)
Daha evvel herkese uygulanan 1 yıl denetimli serbestlik maktu halden nisbi hale getirilmiştir. (1/5)’lik nisbi oran getirilmiştir. – Ayrıca denetimli serbestlikten kişi ancak en fazla 3 yıl yararlanabilecektir. Örnek- 2: Bu yasa ile 0-6 yaş grubunda çocuğu bulunan kadın hükümlüler, ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatlarını yalnız idame ettiremeyenler; 105/A-3 maddesi gereği, İnfaz kurumunda geçirmeleri gereken süre (3/5) olarak uygulanacak. -10 yıl hapis cezası olan: 10 yıl hapis → (1/2) şartla tahliye → 5 yıl -5 yıl’a → (2/5) denetimli serbestlik indirimi uygulanınca, 5 yıl → (2/5)’şi → 2 yıl denetimli serbestlik -5 yıl – 2 yıl = 3 yıl cezaevinde kalacaktır.
5275 sayılı CGTİHK Geçici 6/1. maddesi gereği, 30.03.2020 tarihine kadar işlenen suçlarda, aşağıda belirtilen istisna suçlar hariç, 5275 sayılı CGTİHK 107/2. Maddesindeki (2/3) oranı, (1/2) ye indirilmiş, ayrıca Denetim Süresi 1 yıldan, 3 yıla çıkarılmıştır. 5275 sayılı CGTİHK Geçici 6/3. maddesi gereği, İyi halli olmak koşuluyla kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler hakkında da uygulanacaktır.
5275 sayılı CGTİHK Geçici 6/2. maddesi gereği, 30/3/2020 tarihine kadar işlenen suçlar bakımından, Türk Ceza Kanununun kasten öldürme suçları (madde 81, 82 ve 83), cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar (madde 102, 103, 104 ve 105), özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (madde 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138) ve İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar hariç olmak üzere;
a) 0-6 yaş grubu çocuğu bulunan kadın hükümlüler ile 70 yaşını bitirmiş hükümlüler hakkında bu maddede değişiklik yapan Kanunla değiştirilen 105/A-3. fıkrasında yer alan Denetim Süresi (2 yıl) lık süre, (4 yıl) olarak uygulanır.
b) Maruz kaldığı ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatını yalnız idame ettiremeyen 65 yaşını bitirmiş hükümlülerin koşullu salıverilmeleri için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken süreler, azami süre sınırına bakılmaksızın 105/A maddesinde düzenlenen denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infaz edilebilir. Ağır hastalık, engellilik veya kocama hâli, Adalet Bakanlığınca belirlenen tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurullarınca veya Adlî Tıp Kurumunca düzenlenen bir raporla belgelendirilir.
5275 sayılı CGTİHK Geçici 6/2. maddesi gereği, 30/3/2020 tarihine kadar işlenen suçlar bakımından, tabi olduğu infaz rejimine göre belirlenen koşullu salıverilme süresinin hesaplanmasında; a)Hükümlünün 15 yaşını dolduruncaya kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği 1 gün, 3 gün; b)Hükümlünün 18 yaşını dolduruncaya kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği 1 gün, 2 gün olarak dikkate alınır.
NOT : (5275 sayılı CGTİHK geçici 9/3. Maddesi gereğince) Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçların (TCK 102, 103, 104, 105), Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçunun (TCK 188), 6545 sayılı kanunla infaz oranı (3/4) çıkarıldığından ve bu yasa 28.06.2014 tarihinde yürürlüğe girdiğinden, bu suçların 28.06.2014 tarihinden önce işlenmesi halinde koşullu salıverilme oranı ( 2/3) olarak uygulanır hükümleri getirilmiştir.
