MADDİ MANEVİ TAZMİNAT DAVASI NEDİR?
Hukuka aykırı bir eylem nedeniyle zarara uğrayan kişiler maddi ve manevi tazminat davası açabilirler.
Maddi tazminat davası hukuka aykırı eylem ya da işlem nedeniyle kişinin malvarlığında maddi bir eksilme ya da borçlarında maddi bir artma olduğu hallerde kısaca kişinin maddi zarara uğraması halinde açılır.
Manevi tazminat davası ise bu eylem ve işlemler nedeniyle kişinin duygu dünyasında uğradığı(elem, acı, korku vb) zararlar kısaca kişinin manevi zarara uğraması halinde açılır. Kişinin ve yakınlarının yaşamı , kişinin ve yakınlarının sağlığı, kişinin ve yakınlarının vücut bütünlüğü , kişinin ruh ve kişinin üzüntü veya elem duymasına yol açan diğer fiziki, duygusal ve sosyal kişilik değerlerinin zedelenmesi halinde manevi tazminata hak kazanılabilmektedir.
Maddi ve manevi tazminat davaları ister birlikte ister ayrı ayrı açılabilirler.
HANGİ HALLERDE AÇILIR?
Maddi ve manevi tazminat davaları çok çeşitli hallerde açılabilmektedir. Bunların başlıcaları ve uygulamada en sıklıkla rastlanılanları şunlardır;
- İş kazası nedeniyle,
- Trafik kazası nedeniyle nedeniyle,
- Kişilik haklarına saldırı nedeniyle,
- Haksız Fiil Nedeniyle,
- Sözleşmesel yükümlülüklerinin yerine getirilmemesi nedeniyle,
- Boşanma davası nedeniyle,
- Hekim hatası nedeniyle,
- Suç mağdurunun suç nedeniyle zarara uğraması nedeniyle,
MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT DAVASI NASIL AÇILIR?
Hukuka aykırı bir işlem ya da eylem nedeniyle zarara uğrayan kişi, bu zarara neden olan kişiye karşı maddi ve manevi tazminat davası açabilir.
Maddi ve manevi tazminat davalarında zamanaşımı süreleri hukuka aykırı fiilin niteliğine göre değişmektedir. Haksız fiile dayalı olarak açılan tazminat davalarında zamanaşımı süresi fiil ve failin öğrenilmesinden itibaren 2 yıl her halukarda 10 yıldır. Ancak haksız fiilin aynı zamana suç teşkil etmesi halinde ceza zamanaşımı uygulanmakta olup buna göre zamanaşımı süresi Türk Ceza Kanununda o suç için öngörülen ceza zamanşımına tabi olmaktadır. Sözleşmeden kaynaklı maddi ve manevi tazminat davalarında zamanaşımı 10 yıldır. Yine boşanmadan kaynaklı tazminat davalarında zamanaşımı ise boşanma davasının kesinleşmesinden itibaren 1 yıldır.
Maddi ve Manevi Tazminat davalarında görevli mahkeme özel durumlar ayrık kalmak kaydıyla Asliye Hukuk Mahkemeleri’dir. Ancak bazı hallerde görevli mahkeme değişebilmektedir. Örneğin İş Kazası nedeniyle tazminat davalarında görevli mahkeme İş Mahkemeleridir.
Maddi ve Manevi Tazminat davalarında genel kural olarak yetkili mahkeme davalının yerleşim yeridir. Ancak haksız fiillerde bunun yanı sıra haksız fiilin işlendiği yer, zararın meydana geldiği yer, zarar görenin ikametgahı mahkemesinde de açılabilir. Sözleşmeden doğan davalarda ise sözleşmenin ifa edileceği yerdeki mahkemeler de yetkilidir.
MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT NASIL HESAPLANIR?
Dava sonunda hukuka aykırı eylemin muhatabı olan kişinin maddi zararı hesaplanır ve hüküm altına alınır. Maddi zarar tespit edilirken özellikle hukuka aykırı eylemi gerçekleştiren kişinin kusuru, maddi zararın toplam miktarı dikkate alınmakta ve bu kusur oranına göre hüküm kurulmaktadır. Özellikle bedensel zararlara dayalı tazminat davalarında maddi tazminat hesaplanırken kişinin yaşı, gelir durumu, muhtemel ömür süresi, yaralanmanın derecesi gibi hususlar da dikkate alınmaktadır.
Manevi tazminatın hesaplanmasında ise belli bir formül yoktur. Manevi tazminat olayın özellikleri, tarafların gelir durumu, tarafların kusur durumu, olayın ve olayın meydana getirdiği manevi zararın büyüklüğü ve paranın alım gücü dikkate alınarak hakimce hakkaniyete uygun şekişlde tespit edilmektedir.
Maddi ve manevi tazminat davaları özellikle de bedensel zararlar nedeniyle talep edilen tazminat davaları teknik davalar olup sıkı usul kurallarına ve uzmanlık gerektiren hesaplama yöntemlerine dayanmaktadır. Bu nedenle davanın her aşamasında uzman bir avukat yardımından faydalanılması hak kayıplarının önüne geçecektir.
